Voorbeelden bij de zijnskenmerken van hoogbegaafde kinderen en jongeren
Sensitiviteit:
Mijn dochter maakt zich veel zorgen om alle ellende die er is op de wereld. Ze gaat er zelf haast onder gebukt. Hoe leer ik haar dat zij niet alle noden en zorgen van de hele wereld op haar schouders hoeft te nemen?
Mijn zoon kwam laatst thuis van een feestje. Hij had buikpijn en voelde zich moe. ‘Mama, ik vind het soms moeilijk dat ik alles tegelijk moet doen. Ik doe mee met de spelletjes, maar wil er ook op letten of iedereen het wel fijn heeft en of alles wel goed gaat. En volgens mij vond Pieter het helemaal niet leuk dat hij ‘oliebol’ genoemd werd toen hij een fout maakte!’
Soms vind ik het lastig dat mijn kind mij zo goed ‘leest’. Ik kan nooit iets verbergen, ze voelt feilloos aan wanneer ik minder lekker in mijn vel zit. Ik kan nooit iets voor haar verbloemen, terwijl ik vind dat zij niet alle zorgen van een volwassen mensenleven hoeft te kennen.
Mijn kind eet bijna geen groente, want ‘die voelen niet fijn in mijn mond’. Ook op fruit is ze kritisch. Ze lust alleen zacht fruit, zoals kiwi’s en perziken. Toen ze jonger was, pureerde ik alles voor haar, maar ze is inmiddels 10. Ik kan dat toch niet blijven doen? Hoe zorg ik ervoor dat ze, om gezond te blijven, toch meer verschillende groenten leert eten?
Perfectionisme:
Mijn kind heeft een afspraak met zichzelf: hij haalt voor elke topo-overhoring een 10. Eén keer is hij helemaal vergeten zijn topografie te leren. Hij raakt in paniek, want nu haalt hij geen 10! Hoe leer ik hem dat fouten maken mag en hoe hij haalbare doelen kan stellen voor zichzelf?
Een tekenles. Fiene heeft een mooie voorjaarsbloem in gedachten. Ze begint vol goede moed. Maar gumt en gumt en gumt. Het lukt niet. Ze krijgt die tulp maar niet op papier zoals ze in gedachten heeft! Gefrustreerd maakt ze een prop van haar tekenblad en gooit die op de grond. De weken daarna raakt ze geen potlood meer aan.
Rechtvaardigheidsgevoel:
Mijn zoon is altijd zó op de letter van alles wat ik zeg. Soms beloof ik iets, wat later niet zo handig blijkt. Hij staat dan op zijn strepen en eist dat ik mijn belofte alsnog waar maak, want: beloofd is beloofd!
Mama, het is niet eerlijk. Ik mocht gisteren geen snoepje omdat we bijna gingen eten en nu gaan we ook bijna eten en mag zij het wel!
Kritische instelling:
Er ligt sneeuw en ijs. Winterpret! De directeur van de basisschool gaat alle klassen langs om te vertellen dat de kinderen na schooltijd NIET op de bevroren sloot naast de school mogen. ‘Meester, volgens mij hebt u daar niets over te zeggen, want dat valt buiten uw verantwoordelijkheid! Het is buiten schooltijd en buiten het schoolhek!’ Directeur: Wat ben jij brutaal, kom jij maar eens even mee!
‘Mam, ik heb strafwerk!’ ‘O? Hoe dat zo?’ ‘Ik zat te eten onder de les. Dat mag niet, maar de docent zat zelf ook een koek te eten. Toen ik mijn boterham weg moest doen, zei ik dat het niet eerlijk vond, omdat hij zelf ook zat te eten. En nu moet ik een hoofdstuk overschrijven.’
Autonomie:
Van jongs af aan wil mijn kind echt alles zelf doen. Als peuter wilde hij per se zijn lepel zelf in de mond doen en accepteerde het niet als ik hem een hapje gaf. Wanneer ik hem zelf de auto uittilde, klom hij terug en stapte zelf uit. Nu hij ouder is, wil hij steeds zijn eigen plan trekken, de dingen op zijn eigen manier aanpakken en stoort zich als anderen in zijn ogen niet voldoende effectief te werk gaan. Ook op school werkt hij graag volgens zijn eigen aanpak. Soms is hij erg overtuigd van zijn eigen gelijk, ook al vind ik mijn idee als ouder beter. Ik zou willen weten hoe ik hier beter mee om kon gaan, zonder elke keer in discussies of strijd te belanden.
Mijn kind is 11 en wil met twee vriendjes gaan railrunnen. Naar Amsterdam, naar Groningen, naar Maastricht. Ze houden enorm van treinen en alles wat daarmee te maken heeft. Ze weten de weg, en ergens geloof ik niet dat ze in zeven sloten tegelijk lopen, maar ik vind ze nog wel erg jong voor zulke uitstapjes… Of beperk ik dan hun behoefte aan autonomie teveel?